Aktualności

Rozwijanie słuchu fonemowego

Słuch fonemowy jest umiejętnością różnicowania fonemów, czyli najmniejszych elementów mowy. Pozwala on wyodrębnić w mowie zdania, w zdaniach wyrazy, w wyrazach sylaby a w sylabach głoski oraz ustalić kolejność głosek w wyrazie. Jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mowy oraz umiejętności czytania i pisania. Dziecko z zaburzeniami słuchu fonemowego popełnia liczne błędy w wymowie, pisaniu i czytaniu.

Problemy w mowie to:

–                    wady wymowy,

–                    ubogi zasób słownictwa,

–                    trudności w budowaniu zdań i dłuższych wypowiedzi,

–                    skracanie i zniekształcanie trudniejszych wyrazów,

–                    kłopoty z zapamiętywaniem i powtarzaniem trudnych wyrazów i dłuższych zdań,

–                    agramatyzmy.

Problemy w pisaniu to:

–                    zniekształcenia pisowni,

–                    mylenie liter b-p, w-f, d-t, g-k, z-s, dz-c, sz-s, rz-z, ś-s itp. pokrywa się to z występującą u dziecka wadą wymowy (jak mówi, tak pisze),

–                    trudności z pisownią wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, głoskami, które w wymowie tracą dźwięczność np. czołg- czołk, pług- płuk, lew-lef,

–                    trudności z wyodrębnianiem słów w zdaniu, sylab w wyrazie i głosek w sylabie,

–                    przestawianie, pomijanie sylab i liter w wyrazach,

–                    przestawianie szyku wyrazów w pisaniu ze słuchu,

–                    błędy w pisaniu ze słuchu i z pamięci

Problemy w czytaniu to:

–                    zbyt długo utrzymujące się literowanie (problem z łączeniem liter w sylaby a sylab w wyrazy),

–                    zniekształcanie i pomijanie wyrazów,

–                    mylenie znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu,

–                    czytanie z niewłaściwą intonacją,

–                    zbyt wolne tempo czytania.

Inne problemy towarzyszące zaburzeniom słuchu fonemowego to:

–                    trudności w nauce języków obcych,

–                    kłopoty z zapamiętywaniem wierszy czy zautomatyzowanych ciągów słownych takich jak dni tygodnia, miesiące a także ze słuchowym zapamiętaniem tabliczki mnożenia,

–                    problemy ze zrozumieniem dłuższych wypowiedzi, poleceń nauczyciela, instrukcji słownych,

–                    kłopoty z opanowaniem gramatyki języka ojczystego czy obcego,

–                    problemy z rozróżnianiem wyrazów podobnie brzmiących,

–                    słabsza pamięć słuchowa.

Ćwiczenia słuchu fonemowego dla dzieci młodszych

–                    rozpoznawanie dźwięków z otoczenia- pojazdów, odgłosów zwierząt, sprzętu gospodarstwa domowego,

–                    rozpoznawanie brzmienia instrumentów,

–                    rozpoznawanie szmerów np. przesypywanego piasku, żwiru, kamyków,

–                    wystukiwanie, wyklaskiwanie czy wytupywanie usłyszanego rytmu,

–                    rozpoznawanie melodii piosenek po usłyszanym fragmencie,

–                    odgadywanie odgłosów takich jak np.: przelewanie wody, darcie papieru, przesuwanie krzesła, brzęk kluczy, dźwięk gwizdka.

Ćwiczenia słuchu fonemowego dla dzieci starszych

Wyodrębniania zdań w mowie i słów w zdaniach:

–                    dziecko słucha prostej, kilkuzdaniowej wypowiedzi a następnie rysuje na kartce tyle kresek ile zdań usłyszało,

–                    dopowiadanie brakującego słowa w zdaniu np. Pies szczeka a kot…,

–                    dziecko układa zdanie z tylu słów ile patyczków od nas otrzyma.

Wyodrębnianie sylab w słowach:

–                    wymieniane jak największej liczby wyrazów rozpoczynających się na wybraną przez nas sylabę np. sza, rza, za, ca,

–                    wybieranie obrazków w nazwach których jest wybrana sylaba,

–                    wyszukiwanie przedmiotów w których nazwach jest wybrana sylaba,

–                    zabawa w sklep- kup tylko te przedmioty, w których nazwie jest sylaba np. ba, ma, ta,

–                    wyszukiwanie słów kończących się na wybraną sylabę,

–                    łańcuch sylabowy: dziecko wypowiada dwusylabowy wyraz, dzieli go na sylaby, druga sylaba staje się początkiem następnego wyrazu.

Podział wyrazów na sylaby (analiza sylabowa):

–                    dziecko nazywa obrazki a następnie dzieli nazwę na sylaby i podaje liczbę sylab w wyrazie,

–                    podajemy dziecku wyraz a jego zadaniem jest podskoczyć tyle razy, ile sylab w nim usłyszy.

Wybieranie i segregowanie przedmiotów oraz obrazków na podstawie dźwiękowych właściwości ich nazw:

–                    wypowiadamy słowa, w których brakuje pierwszej głoski, dziecko musi wypowiedzieć cały wyraz np. ...owa- krowa, ...ąka-łąka,

–                    dziecko wybiera przedmioty lub obrazki, których nazwy rozpoczynają się od tej samej głoski lub sylaby,

–                    dziecko otrzymuje obrazki, których nazwy rozpoczynają się na głosek np. s-sz, z-rz (ż),   jego zadaniem jest je właściwie posegregować,

–                    wyszukiwanie słów rozpoczynających się na daną głoskę lub sylabę,

–                    zamiana słów- zamień pierwszą lub ostatnią głoskę słowa tak, by powstało nowe słowo np. kos- „s” na „c”- koc,

–                    wyszukiwanie słów kończących się na tą samą głoskę lub sylabę,

–                    wysłuchiwanie w którym miejscu słychać wybraną głoskę, na początku, w środku czy na końcu wyrazu.

Opracowanie : logopedzi z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Pasłęku